مقاله ها و مطالب تخصصیهوچین | 20 خرداد 1400

آموزگاری موسیقی هنر است یا علم ؟

همین‌که با این پرسش روبرو می‌شویم، به بی‌مانندی آموزگاری موسیقی پی می‌بریم. آموزگاری، به‌ویژه هنگامی‌که بناست تا در قالب فنی آموزانده شود، همواره به چشم علم نگریسته شده است و حتی در دانشگاه‌ّها هم رشته‌هایی چون تربیت معلم یا آموزش‌شناسی (پداگوژی) بخشی از پاسخ ما را می‌دهد: آموزگاری علم است و باید با روش علمی منتقل شود.

خب آیا می‌توان گفت که آموزش موسیقی هم صرفا علم است؟ گرچه در یونان باستان و در نزد اندیشمندانی چون افلاطون، موسیقی و بسیاری از هنرهای دیگر به چشم یک فن نگریسته می‌شدند، لیکن از سده‌ی نوزدهم، با پیدایی مفهومی به نام هنرهای زیبا، بشر دریافت که علم و هنر را باید در کنار هم پرورش داد تا پیشرفت حقیقی میسر شود. همین شد که مردم کشورهای توسعه‌ یافته به علم و هنر همچون دو موضوع برابر نگاه می‌کنند. خب دوباره پرسشمان را طرح کنیم: آموزش موسیقی علم است یا هنر؟ در پرتو این درآمد، باید بگوییم که علم آموزگاری موسیقی، هنر است و برای آموزگار موسیقی شدن باید که هنرمندی کرد و علم آموخت.


اندیشه‌ی بزرگان در باب آموزش

پرورش هوش به اضافه‌ی شخصیت مساوی است با آموزش (مارتین لوتر کینگ).

نیم‌نگاهی به گفتار فیلسوف‌ها، شاعران، آموزگاران، تاریخ‌شناسان، یزدان‌شناسان، سیاست‌مداران، و رهبران جهان در باب فلسفه آموزش .


آموزش یعنی چه؟

پاسخ‌هایی به طول تاریخ (از سده‌ی پنجم پیش از میلاد تا امروز)

۱. هدف اصلی آموزش در مدرسه‌ها باید پروراندن زنان و مردانی باشد که طرح‌هایی نو در اندازند، نه‌آنکه کرده‌های پیشینی‌ها را تکرار کنند. -  ژان پیاژه (۱۸۹۶-۱۹۸۰)، فیلسوف و روان‌شناس سوئیسی.

۲. آموزش منحصر به ازبرشده‌ها و حتی دانسته‌ها نیست، بل راهی است برای یافتن تمایز میان آنچه می‌دانیم و آنچه نمی‌دانیم. - آناتول فرانس (۱۸۴۴-۱۹۲۴)، شاعر و داستان‌نویس فرانسوی.

۳. آموزش گران‌ترین افزاری است که به  کمکش می‌توان جهان را دگرگون کرد. - نلسن ماندلا (۱۹۱۸-۲۰۱۳)، فعال سیاسی و رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی.

۴. میوه‌ی آموزش زیبایی است. - افلاطون (۴۲۴ -۳۴۸ پـ. م)، فیلسوف و ریاضی‌دان یونانی.

۵. کار آموزش آن است که آدم یاد بگیرد با رویکردی انتقادی و ژرف بیندیشد. هدف هر آموزش واقعی این است: پروراندن هوش در کنار شخصیت. - مارتین لوترکینگ (۱۹۲۹-۱۹۶۸)، کنش‌گر سیاسی و بشر دوست آمریکایی.

۶. هرگاه آدمی‌زاد آموخته‌های روزهای مدرسه را پاک از یاد ببرد، همچنان محتوایی برجای می‌ماند، آن محتوا آموزش است. آلبرت اینشتین (۱۸۷۹-۱۹۵۵)، فیزیک‌دان و فیلسوف آلمانی.

۷. ذهن آموزش‌دیده هر اندیشه‌ای را نیازموده نمی‌پذیرد. ارسطو (۳۸۴ -۳۲۲ پـ. م)، فیلسوف و فیزیک‌دان یونانی.

۸. آموزش همان نیروی باریک‌اندیشی است و افزودن به کار دنیا و لذت بردن از زندگی. - بریگم یانگ (۱۸۰۱-۱۸۷۷)، سیاست‌مدار و رهبر مذهبی آمریکایی.

۹. آموزش واقعی باید ما را از آنچه هستیم به انسانی والاتر بدل کند، انسانی که از منیت تهی باشد و بتواند با باقی انسانیت پیوند برقرار کند. - ننسی استور (۱۸۷۹-۱۹۶۴)، سیاست‌مدار انگلیسی.

۱۰. آموزش دادن با پر کردن سطل فرق دارد؛ آموزش دادن همچون روشن کردن آتش است.- ویلیام باتلر یِیتس (۱۸۶۵-۱۹۳۹)، شاعر ایرلندی.

۱۱. آموزش آزادی است. - پائولو فریره (۱۹۲۱-۱۹۹۷)، آموزش‌شناس و فیلسوف برزیلی.

۱۲. آموزش با آماده شدن برای زندگی یکی نیست؛ خود زندگی است. - جان دویی (۱۸۵۹-۱۹۵۲)، فیلسوف، آموزش‌شناس، و روان‌شناس آمریکایی.

۱۳. آموزش کلید دروازه‌ی طلایی آزادی است. - جرج واشینگتن کاروِر (۱۸۶۴-۱۹۴۳)، دانشمند، گیاه‌شناس، و آموزگار آمریکایی.

۱۴. آموزش امری تحسین‌برانگیز است، لیکن باید به یاد داشته باشیم که هرچه ارزش دانستن دارد، امکان آموخته شده ندارد. - اسکار وایلد (۱۸۵۴-۱۹۰۰)، نویسنده و شاعر ایرلندی.

۱۵. همه‌ی هدف آموزش این است که آینه را بدل به پنجره کند. - سیدنی ج. هریس (۱۹۱۷-۱۹۸۶)، روزنامه‌نگار آمریکایی.

۱۶. مقصود آموزش جایگزین کردن ذهنی خالی با ذهنی گشوده است. - ملکوم فوربز (۱۹۱۹-۱۹۹۰)، ناشر و سیاست‌مدار آمریکایی.

۱۷. هنوز کسی پا به جهان نگذاشته که حقیقتا به غنای روح کودکانه و سرشاری‌اش از حس هم‌دلی و هم‌دردی و بخشندگی پی برده باشد. هر آموزشی باید این گنجینه را کشف و بارور سازد. - اما گلدمن (۱۸۶۹-۱۹۴۰)، کنش‌گر سیاسی و نویسنده‌ی لیتوانیایی-آمریکایی.

۱۸. بیشتر آموزش‌های امروزی بی‌اثرند. اکثر اوقات به فرزندانمان شاخه‌گل‌هایی چیده‌شده می‌دهیم، غافل از اینکه باید گل کاشتن را یادشان دهیم. - جان و. گاردنر (۱۹۱۲-۲۰۰۲)، وزیر بهداشت، آموزش، و رفاه در دوران لیندن جانسن.

19. آموزش روح جامعه است که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. - گیلبرت ک. چسترتن (۱۸۷۴-۱۹۳۶)، نویسنده، یزدان‌شناس، شاعر، و فیلسوف انگلیسی.

۲۰. آموزش گذر از تیرگی به نور است. - الن بلوم (۱۹۳۰-۱۹۹۲)، فیلسوف و آموزگار آمریکایی.

۲۱. آموزی یعنی یادگرفتن آنچه حتی نمی‌دانستیم که نمی‌دانیم. - دنی‌یل ج. بورستین (۱۹۱۴-۲۰۰۴)، تاریخ‌شناس و حقوق‌دان آمریکایی.

۲۲. هدف آموزش کسب معرفت است، آن‌هم نه از دل عینیت‌ها، بل از دل ارزش‌ها. - ویلیام س. باروز (۱۹۱۴-۱۹۹۷)، داستان‌نویس، مقاله‌نویس، و نقاش آمریکایی.

۲۳. هدف از آموزش این است که بچه‌ها را آماده کنیم تا در دوران زندگی‌شان به خود آموزش دهند. - رابرت م. هاچینس (۱۸۹۹-۱۹۷۷)، فیلسوف آموزش آمریکایی.

۲۴. آموزش یعنی پل زدن. - رالف الیسن (۱۹۱۴-۱۹۹۴)، داستان‌نویس، منتقد ادبی، و پژوهش‌گر آمریکایی.

۲۵. همان نسبتی که مجسمه با مرمر نتراشیده دارد، میان آموزش و روح هم برقرار است. - جوزف اَدیسن.

۲۶. آموزش گذرنامه‌ای است برای سفر به آینده، چراکه فردا از آن کسانی است که از همین امروز برایش آماده می‌شوند. - ملکوم اکس (۱۹۲۵-۱۹۶۵)، کشیش و کنش‌گر حقوق بشر آمریکایی.

۲۷. آموزش کلید کامیابی در زندگی است و آموزگاران نقشی عمیق بر زندگی شاگردانشان می‌گذارند. - سالومون آرتیزد (۱۹۳۷)، نماینده‌ی پیشین ایالات متحده در سازمان ملل.

۲۸. ریشه و سرچشمه‌ی صداقت و فضیلت در آموزش مناسب جای دارد. - پلوتارک (۴۶-۱۲۰ م)، تاریخ‌شناس، زندگی‌نامه‌نویس، و رساله‌نویس یونانی.

۲۹. آموزش تعهد و قراردادی است میان آموزگاران متعهد، دانش‌آموزان برانگیخته، و والدین مشتاق. - باب بوپرِز (۱۹۴۸) نماینده‌ی پیشین کنگره‌ی آمریکا.

۳۰. یکی از تأثیرگذارترین عوامل آموزش همان گفت‌وگوهایی است که در خانه‌ی کودک درمی‌گیرد. - ویلیام تمپل (۱۸۸۱-۱۹۴۴)، اسقف و آموزگار انگلیسی.

۳۱. آموزش یعنی هدایت روح انسان‌ها به سوی بهترین‌ها و بهره گرفتن از این بهترین‌ها. - جان راسکین (۱۸۱۹-۱۹۰۰)، منتقد هنری، نویسنده، و بشردوست انگلیسی.

۳۲. آموزش زمین زیستن را شخم می‌زند و هموار می‌سازد - جویس میر (۱۹۴۳)، نویسنده و منتقد مسیحی انگلیسی.

۳۳. آموزش همان چیزی است که پس از فراموش کردن یافته‌ها برجای می‌ماند. - بـ. فـ. اسکینر (۱۹۰۴-۱۹۹۰)، روان‌شناس، رفتارشناس، جامعه‌شناس آمریکایی.

۳۴. ثمر آموزش نه جلا دادن به ذهن که نظم بخشیدن به آن است؛ تا به‌جای استفاده از توان دیگران، بر توانایی‌های خود استوار گردد.- تایرن ادواردز (۱۸۰۹-۱۸۹۴)، یزدان‌شناس آمریکایی.

۳۵. بد نیست آموزش را وسیله‌ای برای توسعه دادن به برترین مهارت‌هامان بشماریم، چراکه هرکداممان در نهان امید و رؤیایی داریم که چون برآورده شود، موجب سرافرازی و بهروزی همه‌ی ملت می‌شود. - جان فـ. کِنِدی (۱۹۱۷-۱۹۶۳)، رئیس‌جمهور ایالات متحده.

۳۶. آموزش چون شمعی فروزان در کوچه‌ای تاریک است. - زاید بن سلطان آل نهیان (۱۹۱۸-۲۰۰۴)، رئیس‌جمهور امارات متحده‌ی عربی برای ۳۳ سال.

۳۷. به‌هنگام تربیت ذهن‌های جوان، نباید از تربیت قلب‌‌هاشان غافل شویم. - دالای لاما،‌ رهبر معنوی بوداییان تبت.

۳۸. آموزش همان توان انجام دادن هرکاری است، بی‌آنکه اعتمادبه‌نفس یا خونسردی از کف برود. - رابرت فراسْت (۱۸۷۴-۱۹۶۳)، شاعر آمریکایی.

۳۹. راز آموزش صحیح در احترام به دانش‌آموزان است. - رالف والدو امرسن (۱۸۰۳-۱۸۸۲)، مقاله‌نویس، سخن‌پرداز، و شاعر آمریکایی.

۴۰. مادرم همیشه می‌گفت که نباید در برابر جهل بردبار باشم، اما باید بی‌سوادی را درک کنم. بااین‌که برخی از مردم نمی‌توانند به مدرسه راه بیابند، اما از بسیاری از مدرسه‌رفته‌ها داناترند. - مایا اَنجلو (۱۹۲۸-)، نویسنده و شاعر آمریکایی.